<
>
Download
Genre/category

Summary
Art/Design

University, School

Ioannina University

Grade, Teacher, Year

2010

Author / Copyright
Mona M. ©
Metadata
Price 4.00
Format: pdf
Size: 0.18 Mb
Without copy protection
Rating
sternsternsternsternstern_0.25
ID# 2235







Απόψεις συγγραφέων για την Επτανησιακή Τέχνη


«…και να μην κάνετε ταις ζωγραφίαις σας ωσάν κάποιοι όπου αλείφουν τοίχους, σανίδια, πανία με τερατοειδή και παράξενα μορφώματα, και με διεστραμμένα κα’ άτεχνα μέλη και πρόσωπα, και δεν μπορεί τινάς να εγνωρίση εικόνα Χριστού ή Παναγίας, παρά μόνον από το όνομα όπου έχουν γραμμένον. Ομοίως και των Αγίων… αντί να στολίζουν την εκκλησίαν, την ασχημίζουν χειρότερα».

Ο Παναγιώτης Δοξαράς έδωσε τον λόγο στον Ιερομόναχο Λεόντιο τον Πελοποννήσιο στην εισαγωγή του βιβλίου του «περί ζωγραφίας», το οποίο είχε γράψει το 1726 όταν βρισκόταν στα Ιόνια νησιά. Στο απόσπασμα αυτό γίνεται έντονη κριτική στη μεταβυζαντινή αγιογραφία. Ο Π. Δοξαράς έζησε αρκετά χρόνια στη Βενετία όπου είχε χριστεί cavalier (ιππότης) και γυρίζοντας στην Ελλάδα συνέθεσε χειρόγραφα το πρώτο ελληνικό σύγγραμμα στο οποίο γίνεται λόγος για την ευρωπαϊκή τέχνη μετά την Αναγέννηση. Στα πέντε κεφάλαια του βιβλίου του φέρνει πολλά παραδείγματα από έργα τέχνης που είχε δει στη Βενετία. Υμνεί τον Tintoretto για το σχέδιο, τον GiovanniBelliniκαι τον TizianoVecelliγια τον «χρωματισμό» τους, τον Veronese και τον Carracci για την αριστοτεχνική τους σύνθεση.


Η αρχή προς την ευρωπαϊκή τέχνη είχε γίνει. Υποστηρικτές του Π. Δοξαρά στάθηκαν δύο σημαίνοντα πρόσωπα ενταγμένα στην επτανησιακή λογιοσύνη του 19ου αιώνα, ο Ανδρέας Μουστοξύδης (1785-1860) και ο Σπυρίδων Λάμπρος (1851-1919). Ο Α. Μουστοξύδης είχε χριστεί ιστοριογράφος των Ιονίων Νήσων, εναγκαλιζόμενος ταυτόχρονα την φιλολογία και την πολιτική. Με δημοσιεύσεις στον «Ελληνομνήμονα» αποθησαυρίζει πληροφορίες γύρω από τον Π. Δοξαρά αλλά και άλλους καλλιτέχνες. Ο Σπυρίδων Λάμπρος που διετέλεσε πρύτανης του Πανεπιστημίου Αθηνών και πρωθυπουργός της χώρας, είναι αυτός που προλόγισε την πρώτη έκδοση του βιβλίου του Π. Δοξαρά -που εκδόθηκε ενάμισι αιώνα αφ’ ότου είχε γραφτεί- το 1871 στην Αθήνα.


Ένας άλλος επτανήσιος με ρωμαιοκαθολική ανατροφή που ασχολήθηκε με την τέχνη του τόπου του και ήρθε σε σύγκρουση με τους ορθόδοξους κερκυραίους, ήταν ο Σπυρίδων Δε Βιάζης (1849-1927). Σε ένα άρθρο του στο περιοδικό «Παρνασσός» το 1892 κάτω από τον τίτλο «Οι ζωγράφοι της Ζακύνθου», ο Δε Βιάζης γράφει την βιογραφία του Νικόλαου Καντούνη μαζί με τεχνοκριτική. Παραθέτει και μια συγκινητική επιγραφή του Καντούνη, κάποια λόγια που ο ίδιος είχε γράψει για τον εαυτό του: «Καιρός και μόχθος εδίδαξέ με πάντως και ουδείς άλλος, τήνδε την επιστήμην του αυτοφανούς όμματος τη δυνάμει του βλέποντος τα της γης τε και πόλου. Θύτης ταπεινός, Νικόλαος Καντούνης, είμι λαλών, και μέμνησθέ μου φίλοι». Στο τέλος αναφέρει ότι ο Καντούνης ήταν εχθρός της εκκλησιαστικής ορθόδοξης μουσικής και της βυζαντινής αγιογραφίας. Σε αυτό ο Δε Βιάζης θα συμφωνούσε μαζί του.

Download Απόψεις συγγραφέων για την Επτανησιακή Τέχνη
• Click on download for the complete and text
• This is a sharing plattform for papers
Upload your paper and receive this one for free
• Or you can buy simply this text


Ο επτανήσιος Γεράσιμος Ε. Μαυρογιάννης (1823-1906) που έγραψε την «Ιστορία των Ιονίων Νήσων», είχε επίσης ευρεία γνώση στα ζητήματα της ιστορίας της τέχνης και ασχολήθηκε με μεγάλη θέρμη στη συγγραφή δοκιμίων και τεχνοκριτικών. Στο άρθρο του «η εν επτανήσω σχολή των Δοξαράδων» στη «Γραφική» στο τέλος του 19ου αιώνα, μένει σκεπτικός μπροστά στην αναφορά του ιερομόναχου Λεόντιου ότι ο στρατάρχης Φραγκίσκος Γριμάνης «δεν ημπόρεσεν από την Βενετίαν και έως όλον τον Μωρέαν νε εύρη καλλίτερον διδάσκαλον από λόγου του (Π. Δοξαρά) να τον ζωγραφίση». Μεταξύ άλλων αναφέρει την σημαντικότητα του συγγράμματος TratattodellaPittura του «εκ Βίνσης Λεονάρδου» που παρακίνησε τον Π. Δοξαρά να δείξει στους συμπατριώτες του την «θαυμαζομένη ιταλική τέχνη».


Με το θέμα της επτανησιακής ζωγραφικής ασχολήθηκαν πολλοί κριτικοί συνθέτοντας συστηματικά από τις αρχές του 20ου αιώνα μια ιστοριογραφία της τέχνης. Το 1926 εκδόθηκε η «Μεταβυζαντινή και Νεοελληνική Τέχνη» από τον Ν. Καλογερόπουλο, όπου παρουσιάζει την πορεία εξέλιξης της τέχνης από την μεταβυζαντινή αγιογραφία σε ό,τι αποκαλούμε Επτανησιακή σχολή.



Ο κερκυραίος που θεωρούσε πατρίδα του την Ιθάκη κι έζησε στην Αθήνα, ανάμεσα στα πολλά του ενδιαφέροντα έγραψε και τεχνοκριτικές. Ο Φώτος Γιοφύλλης (1887-1981) «στην ιστορία της νεοελληνικής τέχνης (ζωγραφικής, γλυπτικής, χαρακτικής, αρχιτεκτονικής και διακοσμητικής)» που εκδίδεται το 1962, παρακάμπτει την επτανησιακή τέχνη με τα δυτικότροπα στοιχεία, μεταφέροντας «τα πρώτα βήματα» της νεοελληνικής τέχνης μεταξύ «Μάρτη 1821 και Μάρτη 1861». Ο Σ. Λυδάκης (ο.π.) επικρίνει τον διαχωρισμό του Γιοφύλλη για την ιδιόμορφη απλοϊκότητα του.


Ο Σ. Λυδάκης λοιπόν δείχνει την αρχή της νεοελληνικής τέχνης στην καλλιτεχνική παραγωγή μέσα στον ελλαδικό χώρο που πρωτοδέχεται δυτικά στοιχεία, όταν δηλαδή μοτίβα και τεχνοτροπίες εμφανίζονται στη Κρητική Σχολή. Η Επτανησιακή Σχολή είναι μια συνέπεια της Κρητικής αφού μετά την πτώση της Κρήτης πολλοί ζωγράφοι μεταφέρονται στα νησιά του Ιονίου. Στα Επτάνησα όμως βλέπει τον δρόμο που οδηγεί απευθείας στα ιταλικά πρότυπα. Επίσης θεωρεί ότι η Επτανησιακή σχολή «είναι μια ανεξάρτητη περίπτωση σε σχέση προς τις σχολές του 19ου αιώνα στην Ελλάδα».



Το 1989 ο Χρύσανθος Χρήστου στο «σταθμοί στην ελληνική ζωγραφική του 19ου και των αρχών του 20ου αιώνα - Δημιουργοί και έργα», γράφει ότι μόνο μετά την ελληνική επανάσταση υπάρχουν σημαντικές προσπάθειες προς την δημιουργία της νεοελληνικής τέχνης και ότι θέσεις σαν του Τ. Σπητέρη που αναγάγουν την αρχή της σε παλαιότερες εποχές δε γίνονται εύκολα αποδεκτές. Περιορίζει την Επτανησιακή σχολή σε «κάποιες προδρομικές προσπάθειες οι οποίες όμως δεν μπορούν να θεωρηθούν ότι αναφέρονται στην νεοελληνική τέχνη καθώς αναφέρονται ελάχιστα στα σύγχρονα προβλήματα του ελληνικού λαού που αγωνιζόταν για την ελευθερία του». Επίσης υποστηρίζει ότι τα έργα της Επτανησιακής σχολής δεν έχουν σχέση με την νεοελληνική τέχνη γιατί είναι δεμένα θεματικά και τεχνοτροπικά «με τύπους και κατακτήσεις του παρελθόντος».  (Αν και ο ίδιος δεν ασχολήθηκε πολύ με τη μελέτη της Επτανησιακής τέχνης, το κάνει ο γιος του, Θανάσης Χρήστου).




* Έργα τα οποία δεν κατάφερα να βρω όπως:


«Έλληνες ζωγράφοι μετά την Άλωση (1450-1830) : με εισαγωγή στην ιστορία της ζωγραφικής της εποχής»  του Μανόλη Χατζηδάκη και του ίδιου άρθρο: «Η Στέψη της Θεοτόκου και άλλα δυτικά θέματα σε εικόνες του 17ου και του 18ου αιώνα στη Ζάκυνθο»


«Δοκίμιο γενικής εισαγωγής στην Ιστορία της τέχνης» του Παντελή Πρεβελάκη


Ενδιαφέρον θα είχαν και οι απόψεις του βυζαντινολόγου και ιστορικού τέχνης Μαρίνου Καλλιγά, αλλά δεν γνωρίζω αν είχε ασχοληθεί με το ζήτημα της Επτανησιακής Τέχνης.


Επίσης δε γνωρίζω τι έχετε γράψει εσείς.


Οι πηγές που χρησιμοποίησα για την εργασία είναι από τα ίδια τα συγγράμματα καθώς και άρθρα που βρήκα στα περιοδικά:

 «άρδην ρήξη» (15 ημέρες- Σχόλια για την πολιτική και τον πολιτισμό, Σπύρος Κουτρούλης, φύλλο 52),

 στην εφημερίδα «Αυγή», (Στα θεμέλια της νεοελληνικής θεωρίας της τέχνης, Λήδας Καζαντζάκη, 22-6-2008)

πληροφορίες από το βιβλίο της Ντ. Χ. Αλεβίζου «Ο Παναγιώτης Δοξαράς το "Περί ζωγραφίας κατά το αψκστ΄" και οι άλλες μεταφράσεις», εκδ. Βάνιας, 2005

αφιέρωμα της «Καθημερίνης»: «κριτικοί και ιστορικοί της τέχνης», 8-3-1998

και κάποια βιογραφικά από την ηλεκτρονική βάση δεδομένων του εθνικού κέντρου βιβλίου

(συγνώμη για την αλλοπρόσαλλη παράθεση των πηγών)


Καθηγήτρια: Ευθυμία Γεωργιάδου-Κούντουρα

στο μάθημα «Ιστοριογραφία της Νεοελληνικής Τέχνης»


Φοιτήτρια: Μαριάνα Ζήκου

Α.Μ. 30

Μ.Π.Σ. Ιστορίας-Θεωρίας Τέχνης/ Επιμέλειας εκθέσεων

Τμήμα Πλαστικών Τεχνών κι Επιστημών της Τέχνης


Ιωάννινα 23-1-2010


Swap your papers