word image
Zusammenfassung

De republiek in de tijd van de vorsten

2.711 / ~7 sternsternsternstern_0.5stern_0.3 Ina D. . 2013
<
>
Download

Zusammenfassung
Geschichte / Historik

Kennemer lyceum

2013

Ina D. ©
3.70

0.06 Mb
sternsternsternstern_0.5stern_0.3
ID# 29005







De republiek in de tijd van de vorsten

1.1  De koningin van Engeland en Frankrijk


Centralisatie

-          In 1945 kwam in Engeland een einde aan de chaos, de koning sneuvelde in de strijd met Hendrik Tudor, die uiteindelijk gekroond werd tot koning Hendrik VII

-          Hendrik VII bleef een kwart eeuw aan de macht met een politiek van centralisatie.

-          Hij schafte alle andere legers af en de invloed van de hoge adel werd beperkt, er kwam een koninklijke rechtbank.

-          Het parlement bleef een sterk evenwicht voor de vorstelijke macht, de koning vroeg om toestemming van het parlement.

-          In Frankrijk kwam in 1461 een einde aan alle chaos, Lodewijk XI kwam aan de macht.

-          Ook Lode maakt een einde aan alle privileges en versterkte het kon. Leger.

-          In Frankrijk had de volksvertegenwoordiging, Staten Generaal, weinig te vertellen. Ze begonnen een Absolute macht te voeren.


Worstelen met de reformatie

-          in de 16e eeuw viel door de reformatie het christendom uiteen in twee vijandige kampen; de rooms-katholieke kerk en de protestanten.

-          In Engeland kwam Hendrik VIII aan de macht, hij was een trouwe aanhanger van de paus, maar hij mocht van de paus niet scheiden, door onderdrukking kon dit wel, nieuwe vrouw kon hem geen zoon schenken, dus onthoofd.

-          Na de eerste scheiding werd Hendrik uitgeroepen tot hoofd van de Anglicaanse kerk, dat was een staatskerk. Breuk met de kerk van Rome was een feit.

-          De meeste ideeën van de reformatie werden verboden, ketters (volgelingen) werden op de brand stapel gegooid.   

-          Pas in 1547 werd een protestante kerkleer ingevoerd.

-          Franse koningen bleven wel katholiek, ze hadden dan ook niks te klagen.

-          In 1534 kwamen ook in Frankrijk de protestanten op, die werden hard aangepakt.


1.2  De Nederlanden onder de Bourgondiërs en de Habsburgers.


Bourgondiërs en Habsburgers

-          De nederlanden waren in de Middeleeuwen aparte staatjes en de Duitse keizer en Franse koning hadden er niks te zeggen.

-          Hoogste machthebber was de hertog of graaf van het gewest, die regeerde samen met de staten.

-          De Nederlanden bleven in de 15e eeuw voor grotendeels zelfstandig, maar de meeste gewesten gingen behoren tot het bourgondische rijk. Ook hier proberen eenheid te krijgen door middel van centralisatie met Brussel als regeringscentrum.

-          In 1466 Staten Generaal, waarin alle gewesten vertegenwoordigd waren

-          Laatste vorst van Bourgondie werd opgevolgd die zijn dochter die trouwde met Maximiliaan van Habsburg. Toen kwamen we onder het Habsburgse huis.


Karel V

-          in 1515 kwam de 15 jarige Karel V aan de macht, Heer van de Nederlanden.

-          In 1516 werd hij koning van Spanje

-          In 1519 volgde hij zijn grootvader Maximilaan op als keizer van Duitsland en Hertog van Oostenrijk. -> machtigste vorst van zijn tijd, kwam vooral door  machtige Spanje

-          Via Italië rijkdommen uit het oosten, uit Amerika zilver, veel geld waar, geld is macht

-          In 1531 drie nieuwe centrale bestuur instellingen: de Raad van state, de Geheime Raad en de raad van Financiën

-          Karel stelde een landvoogd en stadhouders aan, hiervoor koos hij familie en hoge adel.

-          Karel voerde belastingen in om de oorlog te betalen.

-          Hij voerde ook oorlog in Nederland om alles in handen te krijgen, dit lukte.

-          Hij voegde Nederland samen in een staatkundige eenheid, waar Karel en zijn erfgenamen het gezag over hadden.


1.3  Karel V en de reformatie


Reformatie in Duitsland

-          Er was altijd al veel onvrede over de kerk, de mensen ergerde zich aan de rijkdom en inhaligheid van de kerk.

-          De elite werd beïnvloed door het humanisme, ze bestudeerde teksten uit de oudheid en legde de nadruk op het zelfstandig denken.

-          Belangrijkste Humanist was Erasmus, hij dacht dat het ware christendom in de bijbel te vinden was. Hij maakte een nieuwe de bijbel, dit ondermijnde het gezag van de kerk. Ook het boek ‘lof der zotheid’, dreef de spot met de kerk. Zo was hij een wegbereider van Luther en andere hervormers.

-          Duitse Monnik Maarten Luther zette in 1517 de aanval in op de leer en praktijken van de kerk. Hij vond dat alleen het geloof de mens kon redden.

-          Hij begon de reformatie of kerkhervorming, dit werd makkelijker door de boekdrukkunst. Zo kreeg hij snel veel aanhangers.

-          De ideeën van de reformatie leidden vooral in het Duitse rijk tot grote onrust. Zo kwamen er veel opstanden, Luther vond dit niks. Dus riep hij de Duitse vorsten op om zelf de leiding te nemen. Goed idee, want dan kregen zij meer macht.

-          Karel V probeerde het protestantisme te onderdrukken. Hij geloofde dat zonder eenheid van geloof zijn rijk ten onder zou gaan. Samen met de duitse vorsten voerden hij jaren oorlog tegen de protestantse staten en steden.

-          In 1555 werd in de Vrede van Augsburg vastgelegd dat elke Duitse vorst zelf het geloof van zijn onderdanen mocht bepalen. Duitsland was toen onderverdeeld in Lutherse en Katholieke gebieden.


Onderdrukking in de Nederlanden

-          In Nederland trad Karel V hard op tegen de ‘ketterij’

-          In 1521 werden in Antwerpen 400 Lutherse boeken in het openbaar verbrand

-          Karel V vormde een keizerlijke inquisitie om ketters op te sporen en te straffen

-          Doordat stadsbesturen, edelen en gewestelijke besturen niet erg mee werkten, zijn er in Nederland niet zo heel veel protestanten terechtgesteld. Ze waren onder invloed van Erasmus meer voor tolerantie.

-          Kritiek op de kerk was niet verdwenen, de sympathie voor protestantse ideeen was alleen maar gegroeid.

-          Later werd het Calvinisme de belangrijkste protestantse stroming in de Nederlanden.

-          Calvijn legde meer nog dan Luther de nadruk op de bijbel. God had al bepaald wie goed was en slecht, een tussenweg is er niet.

-          Calvijn vond dat de gelovigen verplicht waren de overheid te gehoorzamen. De overheid moest samen met de kerk toezien op het juiste gedrag en het juiste geloof van de onderdanen. Maar als de overheid haar ware godsdienst ging vervolgen, dan kon de plicht tot gehoorzaamheid ophouden. Dan mochten de gelovigen zich verzetten en in opstand komen.


 

1.4  Economie en maatschappij in de Nederlanden


Vlaanderen en Brabant

-          Vlaanderen en Brabant waren de rijkste en meest ontwikkelde gewesten en ze behoorde tot de dichtstbevolkte van Europa.

-          Hun handelssteden waren verbonden met een internationaal netwerk en ze hadden een vooraanstaande positie in de internationale handel.

-          Antwerpen versterkte zijn positie in de 16e eeuw dankzij de groeiende handel over de Atlantische Oceaan. Antwerpen werd het centrum en het financiële hard van de wereldhandel.


-          Holland was het meest verstedelijkte gebied van Europa

-          Hollanders waren massaal weggetrokken van het platteland omdat de grond verveende en te drassig was voor graanbouw.

-          Velen zochten een ander bestaan, waardoor nieuwe bronnen van welvaart ontstonden.  Haringvisserij was voorname een nieuwe bron van inkomsten.

-          Moedernegotie, handel op de Oostzee was nog belangrijker, die ontstond doordat Hollanders hun graan moesten invoeren. Hollandse schepen voeren naar allemaal Oostzee havens om graan in te kopen.

-          Holland kon zelf geen graan meer verbouwen, dus brood was erg duur, dit veranderde toen de bevolking sterk groeide. Er dreigde een hongersnood, maar Holland greep in en haalde intens veel graan uit de Oostzee.

-          Er kwamen molens, die het grondwater wegpompte, zo ontstonden er weer bruikbare weiden en akkers.

-          In holland geen sterke Feodale traditie, waardoor boeren zich konden specialiseren en commercialiseren. Zo werd de landbouw winstgevend.

-          Door de toenemende welvaart konden we hoge belastingen opbrengen. De provincie droeg bij aan de kosten die Karel V maakte in de oorlog. Zo kregen we een sterke positie. In ruil voor de financiele bijdrage hadden we veel regionale autonomie.


2.1 Rust in Engeland, oorlog in Frankrijk


Bloody Mary en de Virgin Queen

-          in 1547 werd in de anglicaanse kerk een protestantse leer ingevoerd

-          na 6 jaar kwam hier een eind aan, koning Eduard IV ging dood en werd opgevolgd door zijn halfzus Maria.

-          Daarna stelde ze de inquisitie in, in 3 jaar liet ze driehonderd protestanten verbranden. Vandaar de bijnaam Bloody Mary.

-          Ze werd in 1558 opgevolgd door haar halfzuster Elisabeth, zij voerde opnieuw het protestantisme weer in. Zij deed verder niet aan vervolging.

-          In 1569 brak een katholieke opstand uit.

-          Opstand werd neergeslagen, maar Filips II trad fel op. Hij probeerde Elisabeth te verjagen. Elisabeth stuurde hulptroepen naar de opstandelingen in 1585.

-          In 1588 vielen 140 Spaanse oorlogsschepen Engeland binnen. Grootste oorlogsvloot ooit. Engelsen kanonnen wisten de Armada grote schade toe te brengen. De helft van de schepen keerden uiteindelijk terug.


De bloedbruiloft

-          Vanaf 1562 waren er in Frankrijk tientallen jaren burgeroorlogen tussen katholieken en protestanten.

-          Het protestantisme bleef na 1555 in Frankrijk groeien, ondanks de vervolging.

-          De meeste Franse protestanten waren Calvinistisch, zij werden Hugenoten genoemd

-          In 1559 kregen de Hugenoten wat steden in handen, ze grepen daar de macht, verboden de mis en begonnen een beeldenstorm.

-          Katholieken waren vrij boos en begonnen meteen een zieke burgeroorlog

-          Calvinisten kregen Zuid-Frankrijk en veel steden, Katholieken bleven de baas in het noorden en Parijs.

-          In 1572 hadden de Hugenoten succes, hun leider Hendrik van Navarara trouwde met een zus van de koning. Ze hoopte op verzoeming, maar de paus verwierp het huwelijk; fanatieke kathos waren woedend.

-          Volgde was de Bloedbruiloft, De colligny werd uit zijn bed gesleept, mes in zich, uit het raam gegooid en onthoofd. Startsein voor moord en doodslag waar 2000 hugenoten dood gingen. Het geweld raasde door Frankrijk. Nog meer hugenoten dood.

-          Het calvinisme gaf zich niet verslagen, burgeroorlog ging gewoon door.

-          In 1584 werd de kinderloze Hendrik III koning, Hendrik van Navarra werd zijn troonopvolger. Na de bloedbruiloft was hij ontsnapt uit Parijs en weer hugenoot geworden. Dit dreef de katholieken tot razernij.

-          Met steun van de Spaanse koning Filips II trokken de kathos ten strijden tegen Navarra en tegen hun eigen Koning Hendrik III.


2.2 Opstand in de Nederlanden (1566-1576)


-          in 1559 vertrok Filips II naar Madrid en zijn halfzus Margaretha van Parma werd landvoogdes

-          Filips gebruikte de economie om zijn belastingen te betalen, burgers boos

-          Filips II gaf opdracht hard op te treden tegen het Calvinisme dat vanuit Frankrijk binnendrong.

-          Gematigde kathos en protes wilde hier een einde aan maken en overhandigde op 5 april 1566 een smeekschrift aan Margaretha. Ze waarschuwde dat de rust alleen kon worden hersteld als de geloofsvervolging werd verzacht.

-          De calvinistische predikanten kwamen bovengronds en begonnen de beeldenstorm.

-          Margaretha wist de laatste opstandelingen in maart 1567 te verslaan en eisten van de hoge edelen eeuwige trouw aan de koning.

-          Filips II stuurde ondertussen Hertog van Alva naar de Nederlanden. Hij wilde het calvinisme uitroeien om nog meer burgeroorlogen te voorkomen.

-          Alva moest de schuldigen straffen en het bestuur centraliseren. In augustus 1567 volgde hij Margaretha op als landvoogd. ‘de ijzeren hertog’

-          Hij stelde speciale rechtbank in, de Bloedraad en executeerden erg veel edelen die niet hard genoeg optraden tegen de beeldenstorm.

-          Alva nam ook de centralisatie krachtig ter hand en zorgde voor de Tiende Penning.

-          De onderdrukking, centralisatie en de nieuwe belastingen leidden tot nog meer verzet.


Het begin van de opstand

-          in 1568 zaten in Duitsland en Engeland vijftigduizend Nederlandse vluchtelingen, de Geuzen, ze wilden Alva verdrijven.

-          Alva sloeg terug, maar Willem had in 1572 een nieuw plan, maar daarvoor voer een geuzenvloot naar Den Briel en nam het stadje in. Daarna openden onder geweld alle andere steden ook hun poorten en in Juli erkende ze Willem van O als hun leider.

-          Willem trok naar het oosten en zuiden van de Nederlanden en daar sloten ook steden bij zich aan, de hugenoten waren nergens te bekken, die waren vermoord tijdens de bloedbruiloft.

-          Doordat het hugenoten leger weg was, kon Alva de opstandige steden weer innemen, de steden boden verzet.

-          Spaanse schatkist raakte op, Spaanse soldaten gingen plunderen en moorden in Vlaanderen en Brabant, die riepen Oranje te hulp, het leidde in 1576 tot de pacificatie van Gent. 17 gewesten spraken af de Spanjaarden te verjagen en de godsdienstige tegenstellingen op te lossen. Overal was gewetensvrijheid.


2.3 Stichting van de calvinistische Republiek


Los van de koning

-          Na 1576 rukte het calvinisme weer op in de zuidelijke gewesten, overal waar ze kwamen namen ze de kerken in en verdreven ze de roomse geestelijken.

-          Dit was in strijd met de Pacificatie van Gent, om zich hiertegen te verweren sloten drie zuidelijke gewesten in 1579 met landvoogd Parma de Unie van Atrecht.

-          Om zich tegen Parma te verdedigen sloten de noordelijke gewesten de Unie van Utrecht.

-          De bondgenoten zouden alleen over oorlog en vrede samen beslissen, maar al snel werd het de kern van een nieuwe staat, de 17 gewesten vielen uiteen in 2 delen.

-          In 1580 werd Willem vogelvrij verklaard, dit was een breuk tussen Filips en de opstandige gewesten. In 1581 zegde ze hun trouw aan Filips op.


| | | | |
Tausche dein Hausarbeiten