<
>
Download

Aufsatz
Literaturwissenschaft

Highschool MK/Kopavogur

2012 reynir íslenska

Matthias H. ©
2.00

0.07 Mb
sternsternsternsternstern_0.2
ID# 29952







Jón Steingrímson og Skaftáreldar(móðurharðindin)


Jón Steingrímsson einnig þekktur sem eldklerkurinn var fæddur á Þverá árið 1728 og var prestur, læknir og náttúrufræðingur. Hann þjónaði sem prestur á Prestbakka sem er við Kirkjubæjarklaustur. Þegar gosið í Lakagígum hófst árið 1783 var Jón Steingrímsson heillaður af þessum viðburði og ritaði frægt rit sem er ein af aðalheimildum okkar Íslendinga um móðurharindin miklu frá 1783-85. Í þessari ritgerð verður fjallað um eldgosið í Skaftáreldum og Jón Steingrímssonsem.

Gosið er talið eitt áhrifamesta gos síðustu árþúsund. Askan úr gosinu var sýnileg um alla Evrópu og alveg langt til mið ameríku. Benjamin Franklin taldi að kuldinn í bandaríkjunum og heim allan og tengdi það við gosið í Skaftáreldum(). Eldgosið er talið hafa verið neistinn sem kveikti í Frönsku byltingunni vegna uppskerubresti í Frakklandi í kjölfar skaftárelda.

Margir létu lífið í Indlandi vegna mikilla uppskerubresti árin 1784-1785. Jón Steingrímson hélt einmitt líka frægu messuna sem fékk seinna meir nafnið Eldmessa, á kirkjubæjarklaustrið þegar hraunið var að renna yfir bæinn og fór með svo kraftmikla messu að hraunið sem stefndi á kirkjuna fór sitthvorum megin við hana ( En ásamt eldgosinu var einnig pest að ganga yfir landið og margir létust í kjölfar hennar.

Ein af okkar bestau heimildum um þessar hamfarir fáum við frá Jóni Steingrímssyni og lýsir hann vel.


Árið 21. Júlí árið 1783 sem var fimmti sunnudagur eftir þrenningarhátið, messaði séra Jón Steingrímsson á Prestbakka að Kirkjubæjarklaustri. Þegar messan var haldin var hraunstraumurinn að nálgast kirkjuna og fólkið hélt að þetta væri síðasta skiptið sem messað væri í þessari kirkju. Jarðskjálftar voru tíðir og það stórir að glamraði í kirkjubjöllum.

Slæmt var á´standið í sveitum vesetur-Skaftafellsýslu austan Mýrdalssand og talað var um að hvert hraunflóðið kæmi á hverju öðru. ,, Það heyrðust þaðan furðulegir skruðningar, og fyrstu daga ágústmánaðar þornaði fljótið. Þegar vika var af mánuðinum(ágúst), vall eldstraumurinn fram úr glúfrunum, og nokkrum dögum síðar tók af bæin Ytri-Dal og Eystri-Dal sinn hvoru megin Hverfisfljóts”( Öldin Átjánda bls 151, Jón Helgason Tók saman).

Tvö önnur hraunflóð tóku bæi í September og fylgdi öllu þessu mikil pest og gerði mikinn usla í þessum lödnum(Öldin Átjánda)


Gosið lauk árið 1785 en ekki var eftirmálar búnir þá. Mikil eyðilegging og mannfall hafi skeð ásamt nánast öllum búfénaði sem til var. Margir þurftu að glíma við fátækt í öllum krikum heimsins eftir þetta gos. Skaftáreldar og sagan í kringum Jón Steingrímssonar er heillandi að lesa um. En að upplifa þetta hlýtur að hafa verið hræðilegt og óvissan mikil.

Við sjáum að margir létust í þessum móðurharðindum, sjáum ótrúlegu björgun Jón Steingrímssonar og fólksins á Kirkjubæjarklaustri, sem ég tel að ekkert meira heldur en um algjöra slembilukku að ræða frekar en þá mun ólíklegari skoðun sem margir vilja meira að ,,Guð“ hafi afleitt gosið frá kirkjunni og spyr með því sama, hvaða guð átti að hafa gert það? En þetta var aðeins lítil björgun í annars miklu mannfalli á Íslensku þjóðinni og tímar sem í dag er spennandi að horfa aftur en engin gæti viljað óska sér að upplifa þetta.

Garðabær 5. Mars 2013


| | | | |
Tausche dein Hausarbeiten